Είμαστε πλέον στην εποχή της Κοινωνικότητας. H ανάγκη των ανθρώπων για επικοινωνία και αλληλεπίδραση, έχει μεταφερθεί στο διαδίκτυο με τη μορφή των Social Networks (Κ.Δ.). Σχεδόν όλοι μας, εάν όχι όλοι, έχουμε ένα προφίλ σε ένα έστω Κ.Δ, όπως Facebook, Twitter ή LinkedIn.
Έχει αναρωτηθεί κανείς μας όμως, τι γίνεται με τα προσωπικά μας δεδομένα; Μας απασχολεί;
Αυτό το ερώτημα έρχεται να καλύψει αυτή η έρευνα που διενέργησα στα πλαίσια διπλωματικής εργασίας για την απόκτηση του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών μου στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών: «Στην εποχή της Κοινωνικότητας, υπάρχουν θέματα ιδιωτικότητας (privacy) στους Έλληνες χρήστες των Κ.Δ.; Και εάν ναι σε ποιο βαθμό;»
Θα δούμε επίσης τι μας παρακινεί να μοιραζόμαστε ελεύθερα τα προσωπικά μας δεδομένα, διατρέχουμε κινδύνους παραβίασης αυτών; τι ρυθμίσεις επιλέγω και τι γίνεται με τα προσωπικά μου στοιχεία όταν αλληλεπιδρώ με την αγαπημένη μου μάρκα;
Ταυτότητα έρευνας:
Διενεργήθηκε ποσοτική έρευνα σε 206 Έλληνες χρήστες Κ.Δ. με τη χρήση δομημένου ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου, την περίοδο 15/10 – 11/11/2012. Ερευνήθηκαν 4 θεματικές ενότητες: Η συμπεριφορά μας στα Κ.Δ., η αντιλαμβανόμενη ασφάλεια και η εμπιστοσύνη μας προς τα Κ.Δ, η διαχείριση των προσωπικών μας δεδομένων και η σχέση μας με τα εμπορικά σήματα. Η δειγματοληψία ήταν μη-τυχαία κρίσεως (non-probability judgment) & χιονοστιβάδας (snowball) και το δείγμα αποτελείται από άτομα ηλικίας 18-65 ετών.
Συμπεράσματα έρευνας
Η έρευνα κατέληξε ότι τίποτα δεν παραμένει εμπιστευτικό στα Κ.Δ. Υπάρχουν θέματα ιδιωτικότητας των χρηστών σε αυτά, σε βαθμό όμως που δε δημιουργούνται θέματα παραβίασης ή ενόχλησης -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε διατρέχουμε κίνδυνο. Σημαντικό σε αυτό το σημείο είναι να αναφέρουμε το ποσοστό 71,8% των χρηστών που δηλώνει άγνοια όσον αφορά ποιες δικές του πληροφορίες χρησιμοποιούν οι εφαρμογές.
Το Κ.Δ. που χρησιμοποιείται περισσότερο από τους Έλληνες χρήστες είναι το Facebook (94.12%), παρόλο που το 84,9% αυτών το εμπιστεύεται από μέτρια έως καθόλου.
Τα περισσότερα δίκτυα ενθαρρύνουν, αλλά δεν επιβάλλουν στους χρήστες να αποκαλύψουν προσωπικά τους δεδομένα και όμως, παρατηρείται μία απίστευτη ανάγκη ορισμένων χρηστών για κοινοποίηση προσωπικών πληροφοριών που όμως βάσει της παρούσας έρευνας αποτελούν δεδομένα που έχει επιλέξει ο χρήστης να μοιραστεί και θεωρεί ότι η κοινοποίησή τους δε θα τον βλάψει. Ο τύπος του χρήστη που προέκυψε είναι ενεργητικός (προβαίνει σε διορθωτικές κινήσεις & αλληλεπιδρά), προνοητικός & προσεκτικός και διατηρεί ιδιωτικό προφίλ. Επισκέπτεται πολλές φορές την ημέρα ένα Κ.Δ., δεν κοινοποιεί πληροφορίες που δε θα ήθελε να μοιραστεί & μοιράζεται προσωπικά δεδομένα για εμβάθυνση & σύσφιξη των κοινωνικών σχέσεων (αλληλεπίδραση). Επίσης, η αντιλαμβανόμενη ασφάλεια του χρήστη είναι σε χαμηλά επίπεδα.
Επιθυμεί να διατηρεί ένα λογαριασμό με την πραγματική του ταυτότητα, γεγονός που υποδηλώνει ότι δεν επιθυμεί να κρύβεται.
Ακόμη, ο βαθμός αλληλεπίδρασής του με εμπορικά σήματα ή εταιρίες είναι αυξημένος. Προέκυψε ότι οι χρήστες είναι πιο ανοιχτοί με τις προσωπικές πληροφορίες που μοιράζονται επειδή δεν αντιλαμβάνονται ακριβώς πως τα προσωπικά τους δεδομένα αποθηκεύονται και χρησιμοποιούνται. Συνεπώς, οι εταιρίες / μάρκες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές στην αλληλεπίδραση με τους χρήστες καθώς, όπως έδειξε η έρευνα, ο βαθμός ενόχλησης σε περίπτωση διάθεσης προσωπικών δεδομένων προς τρίτους εν αγνοία τους για εμπορικούς λόγους, είναι πολύ μεγάλος.
Εν κατακλείδι, το πιο ασφαλές είναι να εκθέτει ο χρήστης εκτεταμένες και ακριβείς πληροφορίες για να διευκολύνει το διάλογο με άτομα κοινών ενδιαφερόντων, αλλά να μην περιλαμβάνει τίποτα που δε θα ήθελε να βρει δημοσιευμένο στη πρώτη σελίδα της τοπικής εφημερίδας ή στο Google. Δε θα πρέπει να προσέχει μόνο τις κινήσεις του Κ.Δ. που ανήκει αλλά & των επαφών του που έχει επιλέξει.
Κλείνοντας θα αναφερθούμε σε κάποιες προτάσεις προς τις εταιρίες/εμπορικές μάρκες σχετικά με τη διαχείριση των σελίδων τους στα Κ.Δ., όπως αυτές προέκυψαν από την παρούσα έρευνα:
• Συνεχή επικοινωνία με τους χρήστες και διαχείριση όλων των σχολίων, θετικών και αρνητικών.
• Σεβασμός προς το δικαίωμα και την ανάγκη των ανθρώπων για ιδιωτικότητα.
• Παρόλο που το ποσοστό παραβίασης των προσωπικών δεδομένων του χρήστη από εταιρίες είναι χαμηλό, το θέμα δε θα πρέπει να υποτιμηθεί.
• Ο βαθμός γνώσης από την πλευρά των χρηστών, των τακτικών που ακολουθούν οι εταιρίες στις εφαρμογές (apps) τους είναι χαμηλός, αρά θέλει ιδιαίτερη προσοχή.
• Οι προσωποκεντρικές διαφημίσεις μπορεί να οδηγήσουν σε κίνδυνο παρεμβατισμού.
Το σίγουρο είναι ότι η σημερινή κοινωνία αλλάζει μορφή και ότι τα Κ.Δ. θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον. Απαιτείται όμως να ληφθούν μέτρα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και της προσωπικής ζωής των χρηστών στα Κ.Δ. και αυτό γιατί αξίζει να στεκόμαστε θετικά απέναντι σε κάτι καινούργιο και να το αξιοποιούμε με τον καλύτερο τρόπο.
*Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την Θεοδώρα Χαρισιάδη στα πλαίσια διπλωματικής εργασίας για την απόκτηση μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.